"ทอนซิลอักเสบ" อาการเจ็บคอที่ต้องระวัง
ทอนซิลอักเสบ เกิดจากการติดเชื้อไวรัสหรือการติดเชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่งเรียกว่า "สเตรปโตคอคคัส" เป็นโรคคออักเสบที่พบได้บ่อยที่สุดมีอาการ เจ็บคอ ร่วมกับไข้สูง หนาวสั่น กลืนอาหารหรือน้ำลายได้ลำบาก สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ จำเป็นต้องได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ
ต่อมทอนซิล
ต่อมทอนซิล ถือว่าเป็นหนึ่งในเนื้อเยื่อต่อมน้ำเหลืองที่อยู่ในลำคอทั้งสองข้าง มีหน้าที่ดักจับและกำจัดเชื้อโรคที่จะเข้าสู่ทางเดินหายใจและทางเดินอาหาร และมีหน้าที่สำคัญในการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย
อาการต่อมทอนซิลอักเสบ
ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมีอาการเจ็บคอ กลืนลำบาก กดเจ็บบริเวณคอตำแหน่งต่อมทอนซิล พบลักษณะต่อมทอนซิลบวมแดง อาจมีจุดขาว ๆ เหลือง ๆ คล้ายหนองกระจายทั่ว ๆ ปกคลุมอยู่ บางครั้งอาจมีอาการเจ็บร้าวไปที่หู อาจเกิดร่วมกับอาการ ไข้สูงหนาวสั่นหรือไข้ต่ำ ขึ้นกับชนิดของเชื้อโรค ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยเนื้อตัว อาจมีตาแดง คลำและกดเจ็บบริเวณต่อมน้ำเหลืองด้านหน้าลำคอส่วนบนโตทั้งสองข้าง
ภาวะแทรกซ้อนของต่อมทอนซิลอักเสบ
ทอนซิลอักเสบ โดยปกติจะไม่มีอาการแทรกซ้อนแต่อาจเกิดขึ้นได้หากรับประทานยาปฏิชีวนะไม่ครบหรือไม่เข้ารับการรักษากับทางแพทย์ อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ดังนี้
-โรคไตอักเสบเฉียบพลันจากเชื้อสเตรปโตคอคคัส
-ข้ออักเสบหลังการติดเชื้อสเตรปโตคอคคัส
-ไข้รูมาติก
ทอนซิลอักเสบ เสี่ยงมะเร็งต่อมทอนซิลหรือไม่
มะเร็งต่อมทอนซิลยังไม่มีสาเหตุที่เกิดขึ้นอย่างแน่ชัด แต่อาจจะมีปัจจัยเสี่ยง ดังนี้
-สูบบุหรี่หรือดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
-ติดเชื้อไวรัสเอชพีวีทางช่องปาก
วิธีการรักษา
-ปรับพฤติกรรม หากผู้ป่วยมีอาการ เจ็บคอ เพียงเล็กน้อย ไม่มีไข้ ทางแพทย์จะรักษาตามอาการและผู้ป่วยสามารถหายเองได้โดยการพักผ่อนให้เพียงพอและดื่มน้ำมาก ๆ
-ยาปฏิชีวนะ สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการไข้ร่วมกับอาการเจ็บคอ แพทย์จะพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะ
-ผ่าตัดต่อมทอนซิล กรณีที่รักษาด้วยยาปฏิชีวนะไม่ได้ผล เกิดภาวะแทรกซ้อน เกิดภาวะต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรัง หรือมีความเสี่ยงเกิดโรคมะเร็งต่อมทอนซิล
วิธีป้องกัน
-ล้างมือก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ
-ไม่ใช้อุปกรณ์ร่วมกับผู้อื่น เช่น ช้อน ส้อม แปรงสีฟัน แก้วน้ำ ใช้กระดาษทิชชูป้องปิดปากเวลาไอหรือจาม
เมื่อผู้ป่วยมีอาการเจ็บคอร่วมกับมีไข้ อาจมีความเสี่ยงเป็นต่อมทอนซิลอักเสบควรเข้ารับการปรึกษาจากทางแพทย์เพื่อรับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะให้อาการดีขึ้นและลดความเสี่ยงภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นตามในภายหลังได้
อ.พญ.โยษิตา หมื่นแก้ว
ภาควิชาโสต ศอ นาสิกวิทยา
คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล