รองหัวหน้าภาควิชาปรสิตหนอนพยาธิเตือนหน้าฝนระวังพยาธิไชเข้าร่างกาย ปนกับอาหาร แนะกินสุก กินร้อน พบแพทย์ อย่าเกาอย่าทำให้เกิดแผลหวังเอาพยาธิออก
รศ.ดร.นพ.ดร วัฒนกุลพานิชย์ รองหัวหน้าภาควิชาปรสิตหนอนพยาธิ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า พยาธิที่สามารถชอนไชผิวได้นั้นมีหลายตัว ตัวที่สำคัญคือพยาธิปากขอ ซึ่งพบได้บ่อยในประเทศไทยโดยเฉพาะภาคใต้เนื่องจากลักษณะพื้นที่เหมาะสมในการเติบโต คือชุ่มชื้น ร้อนชื้น ไม่แห้งเกินไป เพราะพยาธิกลุ่มนี้ต้องอาศัยวงจรชีวิตที่จะต้องเจริญเติบโตในดิน ก่อนพัฒนาเป็นพยาธิระยะติดต่อ และสามารถไชเข้าผิวหนังสิ่งมีชีวิต รวมถึงคนได้ โดยเฉพาะเด็กเล็กที่เล่นตามพื้นดิน ไม่ได้ระวังตัวเท่าไหร่ ทั้งนี้พยาธิจะไชเข้าไปตามง่ามนิ้วเท้า หรืออวัยวะที่สัมผัสกับดิน
รองหัวหน้าภาควิชาปรสิตหนอนพยาธิ กล่าวต่อว่า พยาธิปากขอที่มีอยู่ในคน มี 2 ชนิด 1.เมื่อไชเข้าตามผิวหนังแล้ว อาจจะไม่เห็นรอยพยาธิ เพราะเข้าไปในเส้นเลือด แล้วไปเติบโตเป็นตัวแก่ที่ลำไส้ เมื่อเข้าร่างกายจำนวนมากนั้นทำให้เกิดอันตรายได้ โดยจะแย่งอาหารคน และกินเลือดด้วย ทำให้เกิดโลหิตจาง เด็กเล็กร่างกายไม่เจริญเติบโตตามวัยอันสมควร การเรียนรู้ช้า แคระแกรน เป็นต้น 2. พยาธิปากขอที่อยู่ในสัตว์ จะไชเข้าตามผิวหนังของคนได้เท่านั้น แต่ไม่สามารถเข้าสู่เส้นเลือดได้ ทำให้เห็นไปรอยโรคชัดเจน ซึ่งมีหลายตัว ส่วนใหญ่เป็นพยาธิในสุนัข และแมว ซึ่งใกล้ชิดกับคนมากที่สุด บางบ้านเลี้ยงสัตว์แล้วไม่ได้พาไปถ่ายพยาธิเท่าไหร่ จึงสามารถติดเข้ามาในคนได้
“ถ้ามีพยาธิไชเข้าร่างกายอาจจะสามารถมองเห็นรอยโรค รอยการเคลื่อนที่ของพยาธิ สามารถถ่ายรูปแล้วนำมาปรึกษาแพทย์ นอกจากนี้อาจจะมีอาการคัน มีผื่นเกิดขึ้นบริเวณนั้น บางลักษณะของพยาธิอาจจะทำให้เกิดอาการบวมแล้วยุบหายไป แล้วไปบวมอีกที่หนึ่ง เรียกว่าบวมเคลื่อนที่ อย่างไรก็ตาม กรณีคันหรือผื่นอาจจะเป็นอาการของโรคลมพิษ หรืออาการแพ้อย่างอื่น ดังนั้นไม่แนะนำให้เกา หรือทำให้เกิดแผลเพื่อหวังว่าจะเอาพยาธิออกมา จริงๆ รอยที่เห็นต่อให้เป็นรอยของพยาธิจริง แต่แนวปฏิบัติของแพทย์ก็ไม่ได้ผ่าเอาตัวพยาธิออกจากบริเวณนั้น เพราะจริงๆ แล้วพยาธิอาจจะเคลื่อนที่ไปที่อื่นแล้ว แต่รอยเพิ่งเกิดก็ได้ ดังนั้นหากมีปัญหาพยาธิให้มาพบแพทย์เพื่อทำการรักษา” รศ.ดร.นพ.ดร กล่าว
ทั้งนี้พยาธิที่เข้าสู่ลำไส้คนได้นั้นสามารถวางไข่ได้ แต่ไม่สามารถฟักเป็นตัวได้ เพราะวงจรชีวิตต้องอาศัยพื้นดินในการเจริญเติบโต เป็นตัวอ่อน แล้วไชออกมาข้างนอก รอคอยเวลาไชเข้าร่างกายสิ่งมีชีวิตแล้ววนเวียนเป็นตัวแก่ในร่างกายต่อไป ดังนั้นไม่สามารถแพร่พันธุ์ในร่างกายคนเราได้ ปัจจุบัน อัตราการความชุกโรคพยาธิในประเทศไทยลดลงเพราะมีสุขาภิบาลดีขึ้น แต่ยังพบเพิ่มขึ้นบริเวณชายขอบ ชายแดนติดกับประเทศเพื่อนบ้าน ที่อาจจะยังมีปัญหาเรื่องสุขาภิบาลอาหาร น้ำดื่ม และการขับถ่ายที่ไม่ดี ไม่ได้ถ่ายในส้วม ไข่พยาธิที่ปนออกมากับอุจจาระก็จะปนในสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะหน้าฝนจะถูกชะล้างไปตามพื้นที่ต่างๆ สวน ไร่ นา ปนกับผัก หรืออาหาร หากล้างไม่ดีก็จะเผือรับประทานไข่พยาธิเข้าไปได้ เพราะฉะนั้นในช่วงหน้าฝนนี้ขอให้ประชาชนระบมัดระวัง โดยเฉพาะการเฝ้าระวังบุตรหลาน นอกจากระวังเรื่องการจมน้ำ สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์มีพิษหนีมากับน้ำท่วมแล้ว ก็ขอให้ระวังเรื่องพยาธิด้วย ขอให้รับประทานอาหารปรุงสุก ไม่ควรรับประทานอาหารดิบๆ โดยหน้าฝนซึ่งมีหอยน้ำจืดออกมาจำนวนมากจะมีพยาธิอาศัยอยู่ หากรับประทานดิบๆ แล้วได้รับพยาธิเข้าสู่ร่างกายอาจจะทำให้มีเกิดอาการปวดหัวรุนแรง อาจจะมีอัมพฤกษ์ครึ่งซีก เรียกว่าปวดหัวหอย หรือพยาธิหอยโข่ง ซึ่งพบมากในฤดูนี้ ดังนั้นขอให้ปรุงสุก ส่วนการรับประทนยาถ่ายพยาธินั้น เนื่องจากมียาหลายชนิด สำหรับพยาธิหลายชนิด ปริมาณการใช้ไม่เหมือนกัน ซึ่งเราไม่สามารถรู้ได้ว่าเรามีพยาธิอะไรอยู่ยาที่กินอาจจะไม่ตรงกับพยาธิ ดังนั้นแนะนำให้ตรวจกับแพทย์ เหมือนเป็นการตรวจสุขภาพประจำปีดีกว่า