"สฤณี" ตั้งข้อสังเกตจดหมายแอสตร้าฯ ถึง รมว.สธ.เมื่อรัฐบาลรู้อยู่แก่ใจมีความเสี่ยงมหาศาลที่แอสตร้าฯจะส่งวัคซีนได้น้อยกว่าแผนมาก ทำไมถึงยืนกรานเรื่อง 61 ล้านโดสภายในสิ้นปี แล้วไม่ยอมเปลี่ยนแผน ไม่ยอมบอกประชาชน แบบนี้เรียกโกหกหรือไม่
เมื่อวันที่ 17 ก.ค. สำนักข่าวอิสรา รายงานข่าว เปิด จม.ลับ 'แอสตร้า’ อ้าง สธ.ไทยเคยแจ้งต้องการแค่เดือนละ3 ล.โดส เพิ่มให้เกือบ 2 เท่าแล้ว ระบุว่า เมื่่อวันที่ 25 มิ.ย. 2564 นายสจอร์ด ฮับเบน รองประธานฝ่ายกิจการองค์กรทั่วโลก ของบริษัทแอสตร้าเซนเนก้า ส่งหนังสือไปยังนายอนุทิน ชาญวีรกุล รองนายกรัฐมนตรี และ รมว.สาธารณสุข และมีการส่งต่อหนังสือดังกล่าวไปให้กับ นพ.โอภาส การกวินพงศ์ อธิบดีกรมควบคุมโรค ซึ่งปรากฏข้อเท็จจริงว่า แจ้งขอรับวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้าในช่วงแรกเพียงแค่ 3 ล้านโดสต่อเดือน และเป็นการแจ้งช้าที่สุดในอาเซียน นอกจากนี้หนังสือนายสจอร์ด ฮับเบน ที่ส่งมานั้น ยังได้มีการเปิดเผยตารางคำสั่งจัดส่งวัคซีนของบริษัทแอสตร้าเซนเนก้าให้กับประเทศต่างๆในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และประเทศไต้หวันกับมัลดีฟส์ด้วยโดยในส่วนประเทศไทยนั้นมีการกำหนดการจำนวน 2 ครั้ง คือ เดือน ม.ค. 2564 และเดือน พ.ค. 2564 โดยคิดเป็นจำนวนวัคซีนตามสัญญาอยู่ที่ 26 ล้านโดสและ 35 ล้านโดสตามลำดับ หรือคิดเป็นจำนวนรวมทั้งสิ้น 61 ล้านโดส ในขณะที่ประเทศอื่น ๆ นั้นมีการดำเนินการล่วงหน้าก่อนประเทศไทย โดยเริ่มกันตั้งแต่เดือน พ.ย. 2563-ม.ค. 2564
นอกจากนี้ สำนักข่าวอิสรายังได้รายงานข่าว ฉบับเต็ม! หนังสือ 'อนุทิน' แจ้งแอสตร้าเซนเนก้า ขอรับวัคซีนโควิดเพิ่ม 10 ล้านโดส เปิดเผยหนังสือที่นายอนุทิน ทำถึง นายสจอร์ด ฮับเบน รองประธานฝ่ายกิจการองค์กรทั่วโลก ของบริษัทแอสตร้าเซนเนก้า ลงวันที่ 30 มิ.ย.ระบุว่า ประเทศไทยนั้นกำลังประสบกับปัญหาผู้ที่ติดเชื้อโควิด-19 รายวันที่พุ่งสูงมาก เราต้องการวัคซีนจำนวนมากขึ้นเพื่อที่จะรับมือกับสถานการณ์การระบาดและเพื่อจะนำไปใช้รองรับกับเป้าหมายใหม่ในเรื่องการฉีดวัคซีนระดับชาติ ซึ่งนายกรัฐมนตรีของเราได้มีความมุ่งมั่นเป็นอย่างยิ่งที่จะจัดหาวัคซีนให้ได้อย่างน้อย 10 ล้านโดสต่อเดือนเพื่อจะใช้ฉีดให้กับกลุ่มประชาชนคนไทย ซึ่งในเรื่องนี้นั้นทำให้เราคาดหวังว่าเราจะได้รับวัคซีนของบริษัทแอสตร้าเซนเนก้ามากกว่า 1 ใน 3 ของที่จดหมายของคุณได้ระบุเอาไว้ หรือเราก็หวังว่าจะเราได้วัคซีนจำนวนอย่างน้อย 10 ล้านโดสต่อเดือนเอามาใช้ภายในประเทศไทย
ด้าน น.ส.สฤณี อาชวานันทกุล นักวิชาการอิสระด้านเศรษฐศาสตร์ นักเขียน นักแปลชื่อดัง โพสต์ข้อความผ่านเพจ Sarinee Achavanuntakul - สฤณี อาชวานันทกุล ระบุว่า จดหมายจาก AstraZeneca ถึง รมว. สธ. ลงวันที่ 25 มิ.ย. ที่สำนักข่าวอิศราเอามาเปิดนี่ เรื่องใหญ่นะคะ ประเด็นที่สำคัญมากๆ ไม่ใช่ประเด็น "เคยบอกว่าต้องการแค่ 3 ล้านโดสต่อเดือน" ที่อิศราเขียน แต่เป็นประเด็นต่อไปนี้
1. จากตารางในจดหมาย ชัดเจนว่าดีลจองซื้อวัคซีน 26 ล้านโดสของไทย ลงนามในสัญญา (คอลัมน์ concluded = ตกลงทำสัญญากัน) ในเดือน ม.ค. 64 ส่วนดีลซื้อเพิ่มอีก 35 ล้านโดส เพิ่งมาลงนามเมื่อเดือน พ.ค. 64 ปีนี้เอง (ที่ รมว. อ้างกับอิศราว่า "จองซื้อตั้งแต่ต้นปี" อาจจะจริง แต่ ครม. เพิ่งมีมติอนุมัติงบประมาณให้ซื้อ 35 ล้านโดส เมื่อ 5 มี.ค. นี้เอง น่าสังเกตว่าหลังจากนั้นใช้เวลาถึง 2 เดือน กว่าจะลงนามในสัญญาได้)
2. จดหมายไม่ระบุ "วันสิ้นสุดสัญญา" (เดาว่า ม.ค. 65 และ พ.ค. 65 ตามลำดับ เพราะสัญญาทั่วไปมีอายุ 1 ปี) แต่เราก็สามารถอนุมานได้อยู่ดีว่า ในเมื่อ 26 ล้านโดส นับหนึ่งเดือน ม.ค. ปีนี้ จากนั้น 35 ล้านโดส เพิ่งมานับหนึ่งเมื่อ พ.ค. ปีนี้ แสดงว่า ที่รัฐบาลโม้ตลอดมาตั้งแต่ต้นปีว่า แผนคือ "ฉีดวัคซีน AZ 61 ล้านโดส ภายในสิ้นปี 2564" มันคือสิ่งที่ "มีความเป็นไปได้น้อยมากๆ" ตั้งแต่แรก และรัฐบาลก็รู้อยู่แก่ใจว่า แทบเป็นไปไม่ได้เลย แทบเป็นไปไม่ได้เพราะ ในเมื่อสัญญาเป็นแบบนี้ กรณีเดียวที่ไทยจะได้ครบ ก็คือ 1) AZ "ใจดีกว่าซานตาคลอส" ส่งให้ตามแผนของไทย (ราวกับสัญญาทั้งสองฉบับสิ้นสุดปลายปีนี้ ไม่ใช่ 35 ล้านโดสสิ้นสุด พ.ค. ปีหน้า) และ 2) โรงงานรับจ้างผลิต (ใหม่เอี่ยม ไม่เคยผลิตวัคซีนใดๆ มาก่อน) มีกำลังการผลิต 200 ล้านโดสต่อปีตามแผนจริงๆ ซึ่งวันนี้ก็เห็นแล้วว่าทำไม่ได้
3. ในเมื่อรัฐบาล "รู้อยู่แก่ใจ" ว่ามีความเสี่ยงมหาศาลที่ AZ จะส่งวัคซีนได้น้อยกว่าแผนมาก (และไม่มีหน้าที่ใดๆ ตามสัญญาด้วย) ทำไมถึงยืนกราน "แผน" เรื่อง 61 ล้านโดสภายในสิ้นปี (+ 100 ล้านโดสรวมทุกยี่ห้อ) ตลอดมา ? (พูดถึงขั้นว่า AZ จะส่งเท่านี้แน่ๆ ทำให้คนทั้งประเทศเข้าใจว่า สัญญามีกำหนดการส่งมอบแบบนี้) รัฐบาลคิดอะไรอยู่ ? นี่เป็นเหตุผลให้ยิ่งต้องเร่งจัดหาวัคซีนยี่ห้ออื่นๆ ทำไมไม่ทำ ? หรือคิดง่ายๆ แค่ว่า เดือนไหน AZ มาน้อย ก็แค่สั่ง Sinovac มาเติม เพราะสั่งปุ๊บได้ปั๊บอยู่แล้ว ไม่ต้องคุยกับยี่ห้ออื่น ? นี่เรื่องใหญ่มากนะคะ เหมือนรัฐบาลเล่นปาหี่มาตั้งแต่ต้นปี แล้วไม่ยอมเปลี่ยนแผน ไม่ยอมบอกประชาชน แบบนี้เรียก "โกหก" หรือไม่
(ประเด็นอื่นๆ ที่น่าสนใจในจดหมาย เช่น บริษัท AZ จะเอาวัคซีนจากไทยไปส่งให้ ไต้หวัน กับ มัลดีฟส์ ด้วย ทั้งๆ ที่ไม่อยู่ในโซนอาเซียน อันนี้ไม่ตรงกับที่บริษัทเคยประกาศ (แต่เราก็ทำอะไรเขาไม่ได้ เพราะสัญญาไม่ได้ผูกมัดอะไรเลย), ยอดส่งไทย คิดคร่าวๆ ก็ประมาณหนึ่งในสาม ของยอดสั่งซื้อทั้งหมดจริงๆ ตามที่บริษัทบอก / มีเหน็บแนมด้วยว่า ฉันแนะนำแกแล้วนะตั้งแต่ ก.ย. ปีที่แล้ว ให้ไปเข้าโครงการ COVAX 5555)มหากาพย์วัคซีน
ขอบคุณสำนักข่าวอิสรา, เพจ Sarinee Achavanuntakul - สฤณี อาชวานันทกุล