ภาพ Orawan Pattarawimonchai / Shutterstock.com
การดื้อยาของเชื้อโรคเกิดจากการที่ใช้ยามากเกินไปจนเชื้อพัฒนาให้สามารถต่อต้านได้ด้วยตัวเอง โดยเกิดขึ้นได้กับเชื้อทุกชนิดอยู่ที่ว่าจะมากหรือน้อยแค่ไหนในเชื้อแต่ละตัว รวมถึงพฤติกรรมการใช้ยาว่าถูกวิธีหรือไม่ โดยหลายคนอาจคิดว่าอาการป่วยทั่วไปเป็นอาการธรรมดาที่สามารถซื้อยารับประทานได้เองจึงไม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์ เช่น ไข้หวัด อาการท้องเสีย หรือแผลที่เกิดขึ้นตามร่างกาย ซึ่งจริงๆ แล้วสามารถหายได้เองโดยที่ไม่ต้องพบแพทย์หรือทานยาเลย
ภาพ Lynn2511 / Shutterstock.com
ทั้งนี้ เชื้อดื้อยาในร่างกายของเราสามารถเกิดขึ้นได้เสมอ แม้ว่าจะใช้ยาที่ถูกต้องหรือไม่ถูกต้องก็ตาม แต่หากร่างกายได้รับยาที่ไม่ถูกต้องนั่นหมายความว่าร่างกายของเรานั้นใช้ยาเกินความจำเป็นทำให้เชื้อแบคทีเรียปกติในร่างกายดื้อยาโดยเราไม่ได้ประโยชน์จากการรับประทานยานั้นแต่ประการใด
ผลจากการศึกษาของกระทรวงสาธารณสุขและเวลคัมทรัสต์ ซึ่งเป็นกองทุนด้านสาธารณสุขของประเทศอังกฤษ พบว่าทุกๆ ชั่วโมงในประเทศไทยมีผู้เสียชีวิตจากการดื้อยาปฏิชีวนะเฉลี่ย 2 คน โดยในปี 2010 มีผู้เสียชีวิตจากเชื้อแบคทีเรียดื้อยาในประเทศไทยถึง 19,122 คน บางรายงานกล่าวว่าตัวเลขนี้อาจสูงถึงกว่าสามหมื่นคน ซึ่งสาเหตุหนึ่งมาจากการที่คนไทยสามารถหาซื้อยารับประทานเองตามร้านขายยาได้ง่าย โดยไม่ต้องมีใบสั่งยาจากแพทย์
ดังนั้น เราจึงควรมีความระมัดระวังในการใช้ยาต้านแบคทีเรีย ไม่หาซื้อยากลุ่มนี้มารับประทานเองหากจำเป็นต้องใช้ยานี้ ควรอยู่ภายใต้การดูแลของผู้ที่มีความรู้ เพื่อให้เราได้ประโยชน์สูงสุดจากการใช้ยา
ผศ.นพ.กำธร มาลาธรรม
สาขาวิชาโรคติดเชื้อ ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล